Tehlikeli Maddeler

TEHLİKELİ MADDELERİN SINIFLANDIRILMASI

Tehlikeli ve denizi kirletme riski olan maddelerin denizde taşıma yapan gemiler tarafından taşınması, International Convention for the Safety of Life at Sea (SOLAS) ve International Convention for the Prevention of Pollution from Ships (MARPOL) tarafından düzenlenmektedir. SOLAS ve MARPOL’un ilgili bölümlerinde, International Maritime Dangerous Goods (IMDG) Code (Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği) ile gerekli düzenlemeler detaylı bir şekilde açıklanmış ve bu maddelerin deniz yoluyla taşınması konusunda kanun hükmünü almışlardır. 1 Ocak 2004 itibariyle IMDG Code zorunlu hale getirilmiştir.

Tüm taşıma tipleri için (deniz, hava, tren, kara ve iç su yollarıyla taşıma) tehlikeli maddelerin sınıflandırılması ve risk tanımları, UNITED NATIONS Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods (UN) tarafından yapılmaktadır.

Bu düzenlemeler dahilinde tanımlanan tehlikeli madde sınıflandırmaları aşağıdaki gibidir:

Sınıf 1: Patlayıcılar
Görsel

Sınıf 1.1: Kitle Halinde ve Birden Patlayanlar
Kütlesel bir patlamaya neden olabilecek patlayıcıları içerebilir. Bir patlama anında neredeyse bütün yükleri etkiler.

Görsel

Sınıf 1.2: Parça Fırlatan Fakat Kitle Halinde Patlamayanlar
Parça fırlatama riski olan ama kitlesel bir patlamaya sebep olmayacak patlayıcıları içerir.

Görsel

Sınıf 1.3: Alevli Patlayanlar
Yangın çıkarma tehlikesi olan, patlama şiddeti hafif, az da olsa parça fırlatma tehlikesi mevcut, fakat kile halinde patlamaya sebep olmayacak patlayıcıları içerir.

Görsel

Sınıf 1.4: Düşük Zarar Veren Patlayıcılar
Hafif patlama riski olan, etkileri bulunduğu kabı aşmayacak, dışarıda bir patlamaya veya yangına sebebiyet vermeyecek patlayıcıları içermektedir.

Görsel

Sınıf 1.5: Patlaması Zor Fakat Kitle Halinde Patlayabilenler

Kitle halinde patlayabilecek ama çok zor patlayan hassasiyeti çok düşük patlayıcıları içerir.

Görsel

Sınıf 1.6: Patlaması Zor ve Kitle Halinde Patlama Tehlikesi Olmayanlar

Hassasiyeti çok düşük olan ve aynı zamanda kitle halinde patlama tehlikesi olmayan patlayıcıları içermektedir.

Sınıf 2: Gazlar
Görsel

Sınıf 2.1: Yanıcı Gazlar

454 kg (1001 lbs) olan ve 20°C (68°F) altında gaz halinde bulunan maddelerdir. Bu maddelerin basınçları 101.3 kPa (14.7 psi) olup, bu basınç altında kaynama noktaları 20°C (68°F) veya altındadır. 101.3 kPa (14.7 psi) basınçta ve hava karışımları %13 altında parlayıcıdırlar veya alt limit gözetilmeksizin en az %12 hava karışımında ve 101.3 kPa (14.7 psi) basınçta yanıcıdırlar.

Görsel

Sınıf 2.2: Yanıcı ve Zehirli Olmayan Gazlar

Bu sınıfta basınçlı gazlar, sıvılaştırılmış gazlar, basınçlı kriyojenik gazlar, sıkıştırılmış gazlar ve oksitleyici gazlar bulunmaktadır. Yanıcı ve zehirli olmayan gazlar, 20°C (68°F) sıcaklıkta 280 kPa (40.6 psia) basınç muhteviyatı olan ve 2.1 ile 2.3 sınıflarına dahil olmayan gazlardır.

Görsel

Sınıf 2.3: Zehirli Gazlar
İnsan sağlığına zararlı olduğu bilinen ve taşıma sırasında sağlık tehlikesi yaratan zehirli gazlar, 20°C ve altı sıcaklıkta, 101.3 kPa basınçta bulunan (bu basınç altında kaynama noktaları 20°C veya altı olan) maddelerdir. İnsan sağlığına zararları kesin olarak kanıtlanmış olmasa da, hayvanlar üzerinde yapılan testlerde LC50 değeri 5000 ml/m³ üzerinde olan maddelerdir.

Sınıf 3: Yanıcı Sıvılar
Görsel

Yanıcı sıvılar, parlama derecesi 60.5°C (141°F) den fazla olmayan ya da sıvı halde olup taşıma için ısıtılmış halde bulundurulan ve parlama derecesi 37.8°C (100°F) ve üzeri olan maddelerdir.

Sınıf 4: Yanıcı Katılar
Görsel

Sınıf 4.1: Yanıcı Katılar

Alevlenebilir katılar, çabuk tutuşabilir katılar ve sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılardır. Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, ısısı sabit olmayan ve oksijen (hava) katılımı olmadan da güçlü ekzotermik bozunmaya girme eğilimindedir.
Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar, patlayıcı özelliklerini azaltmak için su veya alkol ile ıslatılmış veya diğer maddelerle seyreltilmiş maddelerdir. Polimerleştirici maddeler, stabilizasyon olmadan güçlü ekzotermik tepkimeye girerek daha büyük moleküllerin oluşumuna yol açmaya veya taşımada karşılaşılan normal koşullarda polimer oluşumuna yol açmaya yatkın maddelerdir.
Sınıf 1’e dahil olan fakat etkinliği alınmış patlayıcılar veya üretici tarafından özellikle bu sınıfa dahil edilmiş maddelerdir.

Görsel

Sınıf 4.2: Kendiliğinden Yanabilen Katılar
Kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler, karışımlar ve çözeltiler dâhil olmak üzere, hava ile temas ettiğinde hiçbir enerji kaynağı olmadan ısınmaya yatkın maddelerdir. Bu maddeler, yalnızca büyük miktarlarda (kilogram olarak) ve uzun bir süre sonunda (saatler veya günler) tutuşur.

Görsel

Sınıf 4.3: Suyla Temas Ettiğinde Tehlike Arz Edenler
Su ile reaksiyona girerek, hava ile patlayıcı karışımlar oluşturmaya yatkın alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeleri ve benzer maddeleri içeren nesneleri kapsar.

Sınıf 5: Oksitleyici Maddeler ve Organik Peroksitler
Görsel

Sınıf 5.1: Oksitleyici Ajanlar
Kendileri yanıcı olsa da olmasa da, genellikle oksijen vererek başka malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeleri kapsar. Bu tür maddeler, bir nesne içeriğinde bulunuyor olabilirler.

Görsel

Sınıf 5.2: Organik Peroksitler
Organik peroksitler, iki değerlikli -O-O- yapısını içeren organik maddelerdir ve tek veya her iki hidrojen atomunun organik radikallerle yer değiştirmiş olduğu hidrojen peroksit türevleri olarak düşünülebilir. Bu sınıf maddeleri, ısı kontrolü gerektiren ve ısı kontrolü gerektirmeyen maddeler olarak iki alt sınıfa ayrılır.

Sınıf 6: Toksik ve Mikrop Bulaştırıcı Maddeler
Görsel

Sınıf 6.1: Toksik (Zehirli) Maddeler
Bu maddeler; yutulduğunda, solunduğunda veya deriyle temasta ölüme veya ciddi yaralanmaya yol açan veya insan sağlığına zarar verebilen maddelerdir.

Görsel

Sınıf 6.2: Mikrop Bulaştırıcı Maddeler
Sınıf 6.2 başlığı bulaşıcı maddeleri kapsar. IMDG Code amaçları bakımından, bulaşıcı maddeler, patojen içerdiği bilinen ve içermesi beklenen maddelerdir. Patojenler, insanlarda ve hayvanlarda hastalığa neden olabilecek mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, riketsiya, parazitler, mantarlar dâhil) ve prionlar gibi diğer ajanlar olarak tanımlanır.

Sınıf 7: Radyoaktif Maddeler
Görsel

Radyoaktif
Radyoaktif malzeme, IMDG Code 2.2.7.2.2.1 ila 2.2.7.2.2.6’da belirtilen değerleri sevkiyatta hem aktivite konsantrasyonu hem de toplam aktivite olarak aşan radyonüklidleri içeren herhangi bir malzeme anlamına gelir.

Sınıf 8: Aşındırıcı (Korozif) Maddeler
Görsel

Korozif
Aşındırıcı maddeler, kimyasal etkiyle cilde geri dönüşü olmayan bir hasara neden olacak ya da sızıntı durumunda diğer mallara veya taşıma araçlarına maddi olarak zarar verecek veya hatta tahrip edecek maddelerdir.
Ayrıcı bu sınıf yalnızca suyun varlığında aşındırıcı sıvı oluşturan veya havanın doğal neminin varlığında aşındırıcı buhar veya sis üreten diğer maddeleri de kapsar.

Sınıf 9: Diğer Tehlikeli Maddeler
Görsel

Diğer Tehlikeli Maddeler
Taşıma sırasında tehlike arz eden ama tanımlı sınıflardan herhangi birine uymayan maddeler bu sınıfa girer. Bu sınıfta aşağıdaki maddeler yer alır:
İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen maddeler; Yangın durumunda dioksinler oluşturabilen maddeler ve nesneler; Alevlenebilir buhar yayan maddeler; Kapasitörler
Lityum bataryalar; Can kurtarıcı aletler; Çevreye zararlı maddeler; deniz kirleticiler; Yüksek sıcaklıklı maddeler; Başka bir sınıftaki tanımlara uymayan ama taşıma sırasında tehlike arz eden diğer maddeler ve neşeneler